اسد و عبدالله برای جلوگیری از یک بحران خطرناک سیاسی و امنیتی به لبنان می روند
رهبران عربستان سعودی و سوریه برای گفتگوهای سه جانبه با رهبران لبنان به این کشور سفر کرده اند.
روز جمعه، 8 مرداد (30 ژوئیه)، کاخ ریاست جمهوری لبنان اعلام داشت که ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی، و بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، به منظور شرکت در نشست مشترک با میشل سلیمان، رئیس جمهوری، و رهبران دولت لبنان برای دیداری یک روزه وارد بیروت، پایتخت، شده اند.
سران عربستان و سوریه در فرودگاه بیروت مورد استقبال رسمی رئیس جمهوری، نخست وزیر و سایر مقامات ارشد دولت لبنان قرار گرفتند.
پادشاه سعودی روز پنجشنبه برای ملاقات با رئیس جمهوری سوریه وارد آن کشور شد و گفته می شود که محور مذاکرات دو طرف روابط دوجانبه و همچنین شرایط سیاسی داخلی و خارجی لبنان و تحولات اخیر در این کشور بوده است.
اجلاس سه جانبه بیروت در حالی برگزار می شود که احتمال دارد هیات تحقیق سازمان ملل متحد پیرامون ترور رفیق حریری، نخست وزیر پیشین لبنان، به صدور حکم تعقیب شماری از اعضای جنبش حزب الله در ارتباط با این ترور مبادرت کند.
رفیق حریری، از سیاستمداران با سابقه سنی در لبنان، در فوریه سال 2005 در اثر وقوع انفجاری شدید در بیروت کشته شد و شورای امنیت سازمان ملل متحد، به درخواست احزاب و گروه های طرفدار حریری و فشار برخی از اعضای شورا، هیاتی را برای رسیدگی به این قتل تشکیل داد.
رفیق حریری در ماه های قبل از ترور خود صراحتا از مداخله دولت سوریه در امور لبنان انتقاد می کرد و خواستار خروج نیروهای نظامی و امنیتی سوری از کشور خود بود.
به همین دلیل، برخی از طرفداران رفیق حریری سازمان های نظامی و امنیتی سوریه و حزب الله را، که یک تشکل سیاسی و نظامی شیعه و حامی مداخله سوریه در لبنان محسوب می شود، به دست داشتن در ترور او متهم کرده اند.
هیات تحقیق سارمان ملل نیز تا کنون احتمال ارتباط برخی سازمان ها و مقامات سوری و همچنین اعضای حزب الله با این ترور را قابل بررسی تشخیص داده است هر چند دولت سوریه از همکاری با این هیات خودداری ورزیده و رهبران حزب الله نیز آن را دست نشانده آمریکا و اسرائیل توصیف کرده اند.
هیات تحقیق امکان دست داشتن حزب الله در ترور رفیق حریری را مطرح کرده است
در مقابل، برخی از گروه های سنی مخالف سوریه از اقدامات این هیات حمایت می کنند و احتمال دارد خواستار شوند که دولت این کشور حکم صادره از سوی هیات تحقیق برای احضار اعضای حزب الله را اجرا کند که احتمال واکنش تند و بالقوه بحران زای گروه حزب الله را به همراه خواهد داشت.
حزب الله، که شریک کوچک در دولت ائتلافی لبنان و بزرگترین جناح مخالف در پارلمان این کشور است، به طور گسترده از سوی دولت های سوریه و ایران حمایت مالی و سیاسی می شود و مواضع تندی در مخالفت با اسرائیل و روند صلح خاورمیانه دارد و طرف اصلی اسرائیل در جنگ سال 2006 بود.
ایالات متحده، بریتانیا، اسرائیل، و چند کشور غربی دیگر حزب الله را یک گروه تروریستی محسوب می کنند.
ایالات متحده، که دارای روابطی نزدیک با عربستان سعودی و دولت کنونی لبنان است، ایران و سوریه را کشورهای حامی تروریسم می داند و تحریم هایی را علیه آنها وضع کرده هر چند در ماه های اخیر، نشانه هایی از تمایل دولت آمریکا به بهبود روابط با دولت سوریه مشاهده شده است.
نشست رهبران عربستان، لبنان و سوریه در بیروت واقعه ای کم سابقه در تاریخ لبنان محسوب می شود و بشار اسد به منظور شرکت در این اجلاس، برای نخستین بار از زمان ترور رفیق حریری، که منجر به خروج نیروهای سوری از لبنان شد، به این کشور سفر می کند و دیدار ملک عبدالله نیز نخستین دیدار رسمی پادشاه سعودی از لبنان طی پنجاه سال اخیر محسوب می شود.
رهبران عربستان سعودی و سوریه پس از دیدار با میشل سلیمان، رئیس جمهوری لبنان، با مقامات ارشد دولت "وحدت ملی" لبنان ملاقات و گفتگو می کنند.
نگرانی از تنش داخلی لبنان
هفته گذشته، سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله، به نقل از منابع دولتی لبنان گفت که هیات تحقیق سازمان ملل برخی اعضای حزب الله را به دست داشتن در ترور رفیق حریری متهم کرده و انتظار می رود خواستار تحویل آنان برای انجام تحقیقات قضایی شود.
نصرالله تاکید کرده که به درخواست هیات تحقیق سازمان ملل عمل نخواهد کرد
حسن نصرالله هیات تحقیق را به حمایت از اسرائیل متهم ساخت و تاکید کرد که به حکم این هیات برای تحویل اعضای مظنون حزب الله عمل نخواهد کرد.
با اینهمه، احتمال مطرح شدن دخالت حزب الله در ترور رفیق حریری و واکنش سید حسن نصرالله این نگرانی را در پی آورده است که ممکن است فشار برخی از گروه های سنی طرفدار رفیق حریری برای اقدام دولت در اجرای حکم احضار اعضای حزب الله به در گیری آنها با شبه نظامیان حزب الله منجر شود.
سابقه درگیری های قومی و مذهبی در لبنان، به خصوص جنگ داخلی پرتلفات دهه های 1970 و 1980 و تبعات سیاسی آن، از جمله حضور طولانی مدت نیروهای نظامی و امنیتی سوریه در این کشور، باعث شده است تا رهبران نسبت به تبعات چنین وضعیتی به خصوص کشیده شدن شبه نظامیان سنی و شیعه به صحنه درگیری احساس نگرانی شدید کنند.
جمعیت لبنان از سه گروه عمده مسیحیان مارونی، مسلمانان سنی، مسلمانان شیعه و همچنین دروزها و پیروان سایر مذاهب تشکیل یافته و صحنه سیاسی این کشور در گذشته شاهد رقابت خصمانه گروه ها و احزاب وابسته به آنها و گاه درگیری شبه نظامیان وابسته به برخی از این گروه ها بوده است.
حتی بدون بروز درگیری خشونت آمیز فرقه ای، همکاری و موافقت احتمالی دولت ائتلافی لبنان با درخواست هیات تحقیق سازمان ملل علیه حزب الله می تواند شرایط سیاسی نه چندان با ثبات این کشور را با تنش های جدیدی مواجه سازد.
در حال حاضر، کابینه سی نفره وحدت ملی به رهبری سعد حریری، فرزند سیاستمدار مقتول، اداره امور لبنان را برعهده دارد.
نیمی از سمت های کابینه، که پس از ماهها مذاکره سرانجام در ماه نوامبر سال گذشته تشکیل شد، در اختیار ائتلاف به رهبر سعد حریری، فرزند سیاستمدار مقتول قرار دارد، در حالیکه دو کرسی به حزب الله و پنج کرسی دیگر به احزاب طرفدار آن اختصاص یافته و بقیه کرسی های متعلق به احزاب و شخصیت های بی طرف و مستقل از جمله طرفداران رئیس جمهوری است.
گروه تحت رهبری نصرالله از حمایت گسترده دولتهای ایران و سوریه برخوردار است
حمایت دولت از درخواست هیات تحقیق می تواند به خروج حزب الله و طرفداران آن از کابینه و بروز یک بحران سیاسی دیگر در این کشور منجر شود در حالیکه شرایط بحرانی در منطقه باعث شده است که در ماه های اخیر، رهبران لبنان، از جمله نخست وزیر، خطر مداخله نظامی اسرائیل در این کشور را گوشزد کنند.
اقدامات احتمالی حزب الله لبنان علیه اسرائیل می تواند بهانه ای برای آغاز چنین مداخله ای باشد که تبعات گسترده ای را در این کشور و منطقه در پی خواهد داشت و به نظر می رسد که سفر رهبران عربستان و سوریه به لبنان با هدف جلوگیری از آغاز روندی است که می تواند به چنین بحرانی منجر شود.
در حالیکه دولت سوریه دارای روابط نزدیکی با حزب الله لبنان است، عربستان سعودی از سعد حریری و گروه های به رهبری او حمایت می کند و هر دو کشور عربستان و سوریه دارای سابقه تلاش برای تاثیرگذاری بر صحنه سیاست داخلی لبنان هستند.
از جمله، عربستان سعودی، به عنوان یکی از اعضای تاثیرگذار اتحادیه عرب، نقشی مهم در تصویب و اجرای قطعنامه طائف در سال 1989 ایفا کرد که سرانجام مبنای پایان دادن به جنگ داخلی لبنان شد و نیروهای سوریه هم از سوی اتحادیه برای اجرای توافقنامه صلح و جلوگیری از بروز مجدد جنگ داخلی به لبنان اعزام شدند.
اگرچه ائتلاف به رهبری سعد حریری با پیگیری برنامه ای در مخالفت با دخالت سوریه در لبنان به قدرت رسید، اما روابط دولت وی با سوریه طی دو سال اخیر رو به بهبود بوده است.
برخی از ناظران گفته اند که موفقیت تلاش های ملک عبدالله و بشار اسد می تواند به بهبود وجهه دولت سوریه در لبنان کمک کند و همچنین، نظر مساعد ایالات متحده را، که بروز بحران جدیدی در خاورمیانه را در شرایط فعلی ناگوار می داند، به خود جلب کند.
